 |
Column MarcoTerugblik op de week Author: Vereniging Openbaar Onderwijs
In zijn column bespreekt VOO-voorzitter Marco Frijlink wat er speelt in en rondom het onderwijs. Language: nl Genres: Society & Culture Contact email: Get it Feed URL: Get it iTunes ID: Get it |
Listen Now...
Column Marco: vrijheid van onderwijs, wat vindt Nederland eigenlijk?
Episode 6
Tuesday, 17 December, 2024
Nederland kent de unieke situatie dat openbare en bijzondere scholen (scholen met een specifieke religieuze of levensbeschouwelijke grondslag), op gelijke voet worden bekostigd, zonder dat de overheid zich vergaand mag bemoeien met de manier waarop het onderwijs wordt ingericht en vormggegeven. Dit is sinds 1917 geborgd in artikel 23 van de Grondwet. Sinds 1917 is de maatschappij enorm veranderd. In 1900 was 2% van de bevolking onkerkelijk, in 2020 was dat ruim 55%. Nederland is ontzuild, maar het onderwijssysteem nog niet. Ondanks deze bijzondere ontwikkelingen is artikel 23 niet wezenlijk veranderd en wisten we eigenlijk niet wat ‘de Nederlander’ daar eigenlijk van vindt. Tot vandaag.Onderzoek door Universiteit voor Humanistiek en de Universiteit van AmsterdamFinancieel mede mogelijk gemaakt door de Vereniging Openbaar Onderwijs en de openbare besturenorganisatie VOS/ABB hebben de UvH en de UvA ruim een jaar onderzoek gedaan naar de mening van de Nederlandse burgers over allerlei vraagstukken die samenhangen met de vrijheid van onderwijs. ‘Mogen bijzondere scholen bij het vak levensbeschouwing alleen lesgeven over de religie of levensbeschouwing van die school?’ Nee, zegt 56% van Nederland en maar 23% zegt ja. Mogen bijzondere scholen eisen dat leerlingen en ouders de geloofsregels van de school volgen en bijvoorbeeld hun homoseksualiteit in en om de school verborgen houden? Nee, zegt maar liefst 72% en maar 12% zegt ja.Over bijzonder en openbaar onderwijsHet was in 1917 vast niet voor te stellen, maar anno 2024 zegt nog maar 32% van de bevolking dat het goed is dat er voortgezet onderwijsscholen zijn op religieuze grondslag. De steun voor het openbaar onderwijs daarentegen is groot. Maar 1% van de Nederlanders vindt dat er geen openbaar onderwijs zou moeten zijn, terwijl precies 50% van mening is dat alle scholen openbaar zouden moeten zijn en maar 26% is tegen die stelling. 69% van de respondenten zegt er expliciet tegen te zijn dat er bijzondere scholen zijn met leerlingen en leraren van maar één bepaald geloof.Nederland is voor onderwijs over religies en levensbeschouwingHet onderzoek laat duidelijk zien dat Nederlanders niet anti-religieus zijn, alleen dat zij vinden dat basis- en voortgezet onderwijsscholen niet de plek zijn om kinderen in een specifieke religie in te leiden. In grote meerderheid vinden zij echter wel dat school de plek is voor kinderen om kennis te maken met de relevante religies en levensbeschouwingen en ondersteund moeten worden om daar zelf hun weg in te vinden en keuzes in te maken. Dit blijkt onder andere uit het feit dat 78% van de Nederlanders vindt dat alle scholen interlevensbeschouwelijk onderwijs zouden moeten verzorgen.VOO pleit voor open maatschappelijk en politiek debatHet is van grote betekenis dat we nu eindelijk een goed, wetenschappelijk onderbouwd, beeld hebben van wat Nederland belangrijk vindt in het onderwijs. Te lang is het gesprek over artikel 23 taboe verklaard. Artikel 23 heeft de dubieuze eer in vrijwel elk regeerakkoord te worden genoemd, met daarbij de verklaring dat er de komende periode in elk geval niet aan gaat worden gesleuteld. Het onderzoek legt daarmee een groot democratisch tekort bloot. De mening van de Nederlander over de inrichting van het onderwijs wordt op dit moment nauwelijks gerepresenteerd in en door de politiek. Het is hoog tijd dat hier verandering in komt.Als VOO pleiten we er niet voor op korte termijn drastische maatregelen te nemen. Maar dit onderzoek geeft wel aanleiding om oude én nieuwe vragen te stellen en te beantwoorden:Welke eisen moeten we stellen aan alle scholen, waar het gaat om gelijke en gelijkwaardige behandeling?Moeten we interlevensbeschouwelijk onderwijs niet op alle scholen verplicht stellen?Waarom maken we het niet mogelijk om samenwerkingsscholen te stichten (nu kan een samenwerkingsschool alleen worden gevormd door fusie, als een van de scholen met opheffing wordt bedreigd)Hoe zorgen we ervoor dat scholen er aan bijdragen dat alle kinderen niet alleen leren over hun eigen achter achtergrond, maar over diverse in Nederland levende religieuze en levensbeschouwelijke opvattingen?Hoe zorgen we ervoor dat élke school een plek wordt waar elk kind onbevooroordeeld een eigen mens- en maatschappijbeeld kan ontwikkelen en daar haar of zijn eigen keuzes in kan maken?Moeten we de mogelijkheid om scholen op religieuze of levensbeschouwelijke grondslag te stichten niet beperken?En zo roept het rapport nog veel meer vragen op. Ik nodig iedereen van harte uit er rustig kennis van te nemen en dan samen, genuanceerd en respectvol, te bespreken wat verstandige keuzes zijn om te maken. Want een ding is wel duidelijk, er zullen keuzes moeten worden gemaakt. Als een bestaande praktijk, die zo hard in de (Grond)wet is verankerd, zo ver is afgedreven van de maatschappelijke realiteit in Nederland, dan moeten we daarmee aan de slag.#samenlevensamenleren
